De belangrijkste verkiezing van de laatste jaren staat voor de deur: die van het Europees Parlement. Ze zijn zelfs zo belangrijk, dat de Nederlandse partijen het niet aandurven dit onderwerp aan vrouwen over te laten.
Van de 345 kandidaten (PDF) die van de Kiesraad op 22 mei a.s. mee mogen doen, zijn er slechts 105 vrouw, oftewel een schamele 30 procent. De enige partijen die van gelijkheid werk maken zijn de PvdA en GroenLinks. Die laatste scoort fiftyfifty. Bij de PvdA zijn vrouwen met 55 procent zelfs in de meerderheid. Alle andere partijen doen het beduidend slechter. (Voor een specificatie: zie de tabel onderaan.)
Sigaren
Opvallend is de lijst van de VVD. Die partij doet geen moeite het stereotype imago van de sigaar rokende liberaal van zich af te schudden. Slechts drie van de 20 Europese kandidaten zijn vrouw. Volgens de woordvoerder van de VVD is er zeker geen opzet in het spel: “De scoutingscommissie selecteert kandidaten en die kijken alleen naar de beste kandidaten. De VVD-leden hebben die lijst vervolgens goedgekeurd.” Geen geschikte vrouwelijke kandidaten dus, terwijl op de VVD site te lezen valt dat “De gelijkheid van mannen en vrouwen een belangrijke kernwaarde [is] van de Nederlandse rechtsstaat. De VVD staat hier pal voor.”
Overigens scoort de VVD net zo slecht als de combinatie ChistenUnie-SGP. Het aandeel dames op de godvrezende lijst? Slechts 15 procent. De PVV komt op 20 procent (twee van de tien). De PVV-spin-off ‘Artikel 50’ haalt ongeveer de helft: 2 van de 21. Het CDA en 50 Plus scoren een stuk beter. Bij de Christendemocraten zijn 10 (onder wie de lijsttrekker Esther de Lange) van de 31 kandidaten een vrouw (32%), bij de oudjes zes van de achttien, dus 33 procent.
‘Lastig te vinden’
Zelfs bij de redelijk progressieve partijen D66 en SP is slechts 28 procent van de kandidaten een vrouw. Lijsttrekker Sophie in ’t Veld zegt daarover: “Mensen moeten zich wel kandidaat stellen. Het is lastig vrouwen te vinden die het leuk vinden.” Behalve de lijsttrekker, zitten er nog drie vrouwen bij de Top elf van D66. “We hebben geen enorm vrouwenprobleem,” vindt In ’t Veld, “D66 heeft al sinds 1999 vrouwelijke lijsttrekker bij de Europese Verkiezingen. In 2004 waren nummers 1, 2, 3 vrouw. Zijn vrouwen systematisch in de minderheid? Waarschijnlijk wel. Daarom investeren we echt in gender balance. Maar we gaan geen competente mannen er uitgooien ten gunste van minder competente vrouwen.”
Debatten
Congrescentrum De Balie in Amsterdam organiseert de komende tijd verschillende debatten over Europa. Op donderdag 24 april bijvoorbeeld praten 23 deelnemers uit binnen- en buitenland over “Making Progressive Politics Work in Europe and beyond”. Onder hen slechts vier vrouwen. Very progessive indeed. Voor wie het geloof in emancipatie in Nederland definitief verloren heeft: wanhoopt niet. De partij Jezus leeft doet ook mee (90% man).
Pirates of the Testosteron
De meest ‘macho’ partij van Nederland is de Piratenpartij. De nieuwkomer heeft uitsluitend mannelijke kandidaten. Zijn piraten bang voor vrouwen? Of vice versa? Per email laat de partij weten dat zich voor hun lijst simpelweg geen vrouwen hebben gemeld, “ondanks dat enkele vrouwen door medepiraten wel zijn aangemoedigd om dit te doen. Wij vinden dit ook jammer maar we kunnen natuurlijk niemand dwingen.” In het buitenland zijn er wel vrouwelijke piraten, zo zegt de partij: “Amelia Andersdotter is voorzitter van de European Pirates en Julia Reda is voorzitter van Young Pirates of Europe.”
Dwang
De Nederlandse partijen verdedigen zich dus door te zeggen dat vrouwen zich niet aanmelden en dat ze niemand hen kan dwingen. Wellicht is het een goed idee om dat nu juist wél te doen. Zoals in Frankrijk. Daar zijn partijen sinds een paar jaar verplicht een lijst te presenteren met een strike gelijkheid tussen de seksen. Wie dat niet doet, krijgt straf. De boete wordt ingehouden op de subsidie. Zo liep regeringspartij PS vorig jaar €1,2 miljoen mis, terwijl Sarkozy’s UMP zelfs met €4 miljoen moest inleveren voor het niet respecteren van de gelijkheid. Ook in België, Slovenië, Spanje, Polen, Griekenland, Ierland en Polen zijn er wettelijke regels voor gendergelijkheid. In al die landen is de deelname van vrouwen aan de politiek het laatste decennium spectaculair gestegen. Nederland loopt dus behoorlijk achter. De Piratenpartij is geen voorstander van quota: “Wij hebben ernstige bedenkingen bij dit soort richtlijnen,” vertelt kandidaat Steven Russchenberg, “Het is dan namelijk niet duidelijk of de vrouw in kwestie op de lijst staat vanwege haar kwaliteiten of vanwege haar geslacht. De term ‘excuustruus’ wordt dan al snel gebruikt. Het zou in de toekomst ook kunnen gebeuren dat er meer gekwalificeerde vrouwen dan mannen beschikbaar zijn voor de kandidatenlijst en wij zouden zo’n lijst graag inleveren bij de kiesraad.”
Tot het zover is doen de polderpartijen er goed aan om nu al het stappenplan naar seksegelijkheid van de OVSE te lezen.
Exclusief! Het officiële campagnelied van de Nederlandse partijen voor de Europese Verkiezingen 2014:
Op een rijtje
Alle Nederlandse partijen die op 22 mei meedoen aan de Europese Verkiezingen en hun verhouding man/vrouw.
[table id=1 /]
Ik herinner me een aflevering van het onvolprezen programma BNR Europa, gepresenteerd door ene Stefan de Vries, over vrouwen in de top van beursgenoteerde ondernemingen. Het ging over quota wel of niet. In Noorwegen werd het wet ofzo, de uitzending is vast nog wel terug te vinden online.
In die uitzending werd in mijn herinnering ook gezegd dat vrouwen gevraagd moeten worden voor een functie. Mannen nodigen voornamelijk andere mannen uit, als dat al nodig is. Die ellebogen zichzelf al naar voren, hoef je weinig moeite voor te doen.
Als men dat weet en zich ernaar gedraagt heb je geen quota nodig. Maar als men daar niet over nadenkt, dan is het een middel om betrokkenen te dwingen om vrouwen op de vrouw af te vragen. Het schijnt dat je dan ook alleen een ‘ja’ krijgt als de vrouw in kwestie overtuigd is dat ze de juiste persoon is voor de functie. Dan heb je er ook een goeie aan. In tegenstelling tot mannen die zichzelf vanzelf naar voren ellebogen, geschikt of niet, “nooit geschoten is altijd mis”, “we zien wel waar het schip strandt” en dergelijke redeneringen.
Met dergelijke schoolplein-beschrijvingen van menselijk gedrag is het niet verbazend als het aandeel van vrouwen achterblijft.