Nog niet alle stemmen zijn geteld, maar twee dingen zijn duidelijk: De Fransen hebben afgerekend met de oude politiek en Marine Le Pen staat in de tweede ronde op 7 mei tegenover Emmanuel Macron.
Vanuit het hoofdkwartier van Macron: Bonne nuit !
DE UITSLAG
De peilingen zaten er dit keer eens niet naast. Het was al maanden duidelijk dat de Fransen vandaag zouden afrekenen met de oude politiek. De winnaars, Marine Le Pen en Emmanuel Macron, zijn de nieuwe generatie die nu gaan strijden om de gunst van de kiezer.
Le Pens tweede plek is misschien niet waar ze op gehoopt had, het is wel de beste score uit de geschiedenis van het Front national. Ook als ze op 7 mei verliest zal ze zeer nadrukkelijk onderdeel blijven van de Franse politiek en nu al gaan nadenken over de manier waarop ze in 2022 wél wint.
Macrons eerste plek zal maandagochtend niet alleen leiden tot tevreden reacties in de Europese hoofdsteden, maar ook op de financiële markten. Of zijn hervormingsprogramma haalbaar is in een land dat wars is van verandering valt nog te bezien.
Ook Mélenchons vierde (of mogelijk derde) plek is opmerkelijk. De extreem-linkse Europarlementariër voerde een uitstekende campagne. Nog steeds geloven veel Fransen dat een mix van een sterke staat en een moderne versie van het communisme een recept is voor een beter land. Dat de Socialisten zo’n verhaal niet hadden heeft vandaag tot hun ondergang geleid: net als de PvdA in maart verschrompelde hun score naar rond de zes procent.
Morgen begint de campagne pas echt. Het contrast tussen de twee kandidaten is enorm, maar dat betekent wel dat de Fransen kunnen kiezen uit twee hele duidelijke opties. Het zal er denk ik dan ook hard aan toe gaan de komende twee weken.
EUROPA BLIJ
De pro-europese kandidaat Macron wil samenwerken met Duitsland en de Europese Unie erboven helpen. Hij wil haast maken met de Europese integratie.
Zo wil hij onder meer een Europese defensiemacht en een minister van Economie en Financiën voor de Eurozone. Onderwerpen waar ook de Duitsers wel oren naar hebben. Bovendien kan Macron het goed vinden met Merkel.
In september zijn er ook in Duitsland verkiezingen en de mogelijke opvolger van Merkel, de socialist Martin Schulz, is de oud-voorzitter van het Europees Parlement. Ook Schulz kan goed overweg met Macron. Wanneer Duitsland en Frankrijk op één lijn zitten, kunnen de dingen in Europa soms heel snel gaan.
Gevolgen voor Nederland
Wat betekent dat voor Nederland? Als grootste van de kleintjes, of als kleinste van de groten, en als medeoprichter van de EU, mag Nederland geen moment onbenut laten om zijn invloed te laten gelden.
Dat wordt nog belangrijker als straks Groot-Brittannië wegvalt. De Britten zaten traditiegetrouw meestal op dezelfde economische lijn als Nederland, en boden zo een tegenwicht tegen het wat marktschuwe Frankrijk. Dat evenwicht verdwijnt, en Nederland zal een nieuwe houding moeten innemen tegenover Duitsland en Frankrijk.
Het is merkwaardig dat er aan de onderhandelingstafel voor een nieuwe coalitie in Den Haag geen directe lijntjes lopen naar Frankrijk. Ook al is een Frexit onwaarschijnlijk, Nederland kan het zich namelijk niet permitteren om na dit weekend nog afzijdig te blijven van de Franse ontwikkelingen.
Sleutelmoment
De demissionaire regering Rutte-II zou er verstandig aan doen morgenochtend iemand met de eerste Thalys naar Parijs te sturen (die al om 06:17 vertrekt vanaf Amsterdam CS) om met de toekomstige Franse president over het lot van de EU te onderhandelen, al was het maar informeel en achter de schermen.
Dit scenario is geen nutteloos vergezicht, zoals Mark Rutte misschien zou zeggen, maar juist een sleutelmoment in de Europese geschiedenis. Want ook tijdens de Nederlandse politieke vakantie, gaat de Europese verbouwing gewoon door.
Opgelucht ademhalen
Nederland, en de hele Europese Unie zal opgelucht ademhalen dat niet Le Pen en Jean-Luc Mélenchon samen in de tweede ronde staan. Dan zou dat zo’n schok voor de Europese Unie zijn geweest dat het samenwerkingsverband uit elkaar kan vallen.
Marine Le Pen en Jean-Luc Mélenchon zien Frankrijk het liefst de Europese Unie en de euro verlaten. Althans dat blijkt uit hun programma’s. De laatste weken proberen de twee hun standpunten wat te nuanceren, maar in grote lijnen moeten ze niets hebben van ‘Brussel’.
Toch Le Pen?
Als Le Pen onverhoopt toch de president wordt op 7 mei, dan stapt ze de dag erna uit Schengen en volgt er binnen zes maanden een referendum over de vraag of Frankrijk de EU moet verlaten. Dat is dus nog voor november.
Verliest ze deze volksraadpleging, dan stapt ze op, zo heeft ze al gezegd. Een gevaarlijke gok, want keer op keer laten laten onderzoeken zien dat de Fransen niet uit de EU en al helemaal niet uit de euro willen.
Het is niet aannemelijk dat andere lidstaten gaan samenwerken met Le Pen. En Duitsland al helemaal niet. Ze heeft niet veel krediet in Berlijn. Bij veel van de aanhangers is de laatste jaren een nieuw soort ‘moffenhaat’ ontstaan.
Ze zien Duitsland als dé aanstichter van de economische problemen in Europa. In hun ogen wordt Frankrijk gegijzeld door Angela Merkel. Ze willen Frankrijk bevrijden van het juk van de oosterburen. Een houding die, om het zachtjes te zeggen, niet heel erg gewaardeerd wordt door de Duitsers.
LIVE
Aanstaande woensdag 26 april neem ik deel aan een debat over de verkiezingen op Sciences-Po in Parijs. Een week later geef ik twee Frankrijk Colleges in Nederland: op 1 mei in Nieuwspoort in Den Haag (kaarten hier) en op 2 mei in Tivoli in Utrecht. Er zijn nog kaarten beschikbaar. Die kunt u hier bestellen.
Haagsch College – Het Grote Frankrijk College, Stefan de Vries — www.haagschcollege.nl
MERCI
Dank voor het lezen. Alle voorgaande afleveringen van deze nieuwsbrief vindt u hier. Deel deze nieuwsbrief met collega’s en/of vrienden die ook in Frankrijk geïnteresseerd zijn. Vragen en opmerkingen zijn welkom op news@devries.fr.
Heeft u na deze nieuwsbrief nog steeds honger naar informatie over Frankrijk? Abonneer u dan op mijn tweewekelijkse, Engelstalige podcast So French!, in iTunes, Tunein Radio of in Soundcloud.
