Dertig Franse departementen hebben per direct bijna een half miljard euro nodig om aan hun verplichtingen te kunnen voldoen. Het koepelorgaan van de Franse lagere overheden, de ADF, luidde woensdag de noodklok.
Volgens Claudy Lebreton, de president van de ADF, vallen de lagere overheden tussen wal en schip. “Terwijl de sociale uitgaven stijgen door de crisis, nemen de inkomsten om dezelfde reden af.” De departementen maken op dit moment hun begrotingen voor volgend jaar en dertig daarvan hebben moeite die sluitend te krijgen. In tegenstelling tot de centrale overheid, die al sinds 1973 geen begrotingsoverschot meer heeft gepresenteerd, mogen departementen geen tekort hebben.
Frankrijk moet in 2013 flink bezuinigen om aan de Europese begrotingsregels te kunnen voldoen. Toch denk Lebreton dat het extra geld voor de departementen geen invloed hoeft te hebben op de Franse staatsschuld: “Er zit nog 340 miljoen in de kas van het Autonomiefonds voor Ouderen en Gehandicapten, dat niet gebruikt wordt. Bovendien had de vorige premier, François Fillon, al 150 miljoen voor ons gereserveerd.”
Frankrijk telt 101 departementen die veel van elkaar verschillen. Van het schatrijke Hauts de Seine, met de zakenwijk La Défense waar veel multinationals zitten, tot het arme eiland Mayotte in de Indische Oceaan. Om de verschillen enigszins te compenseren, betalen rijkere departementen een solidariteitsheffing voor de gebieden die in de problemen zitten. Een bijkomend probleem is dat in het kader van de decentralisatie de departementen steeds meer taken van de centrale overheid uitvoeren, zonder dat de middelen navenant stijgen. Een van die taken zijn de sociale uitkeringen. Sinds 2009 stegen die met 15,4%, vooral door de vergrijzing en de economische crisis. Zorgde in 2004 de staat nog voor 70% van de inkomsten, nu is dat gedaald tot 59%. Het gat van 6 miljard euro moeten de departementen zelf zien te financieren. Dat kan in betere tijden door verhoging van de overdrachtsbelasting van onroerend goed, maar het aantal transacties is de laatste twee jaar flink teruggelopen.
Bouwprojecten
Er zijn ook departementen in de problemen gekomen door grote bouwprojecten. Zoals het gigantische fusie-ziekenhuis Sud-Francilien (foto boven), in de Parijse voorstad Corbeil. Dit publiek-private project liep financieel volledig uit de hand. Ook al waarschuwde de Rekenkamer al in 2008 voor een mogelijk fiasco, toch ging het departement Essonne met 1,2 miljoen inwoners, door met het prestigieuze project. Het ziekenhuis opende dit jaar met een forse vertraging, maar het vertoont ernstige bouwtechnische en organisatorische gebreken. Het ziekenhuis zal de Franse belastingbetaler uiteindelijk een half miljard meer kosten dan begroot.
101 departementen
Uitgaven departementen 2011: 70 miljard
Schuld departementen €166 miljard (9,6% van totale staatsschuld)
Direct nodig: €400 à 500 miljoen
De problemen bij de departementen hebben ook directe effect op de werkgelegenheid. Bouwbedrijven die voor de lagere overheden werken krijgen steeds later betaald en komen zelf in de problemen. Er sneuvelden al vierduizend banen dit jaar, voor volgend jaar zouden er nog eens 80.000 op de tocht staan.
Een situatie zoals in Spanje, waar regio’s moeten aankloppen bij de staat voor directe noodhulp, is in Frankrijk niet te verwachten, denkt Claudy Lebreton: “De departementen hebben hun financiën goed op orde. Ondanks de economische omstandigheden is hun schuld niet toegenomen. Parijs moet eens beter rekening houden met onze taken en zorgen voor fiscale middelen waar we mee uit de voeten kunnen.”
Over twee weken overlegt president François Hollande met de departementen over de situatie. Of ze daar een gewillig oor vinden is onzeker. De nieuwe Franse president wil het aantal bestuurslagen juist verminderen. De kans is aanwezig dat de vlak na de Revolutie ingestelde departementen uiteindelijk zullen verdwijnen.
Dit artikel verscheen eerder in Het Financieele Dagblad.
