Frankrijk en Groot-Brittannië houden vandaag een bilaterale top in Londen en één van de belangrijkste onderwerpen op de agenda is de nauwere samenwerking tussen de strijdkrachten van de twee landen met de grootste legers van de EU. Premier David Cameron en president Nicolas Sarkozy tekenen vandaag twee defensieverdragen.
Het eerste verdrag behelst de nucleaire samenwerking. Frankrijk en Groot-Brittannië zijn de enige twee Europese landen die beschikken over eigen kernkoppen. Sinds de omstreden kernproeven in 1996 op Mururoa (Frans-Polynesië) worden proeven alleen nog maar uitgevoerd door zeer krachtige computers. Vanaf 2014 gaan de twee landen die kernproeven combineren, in een geavanceerd rekencentrum in Bourgogne. Het tweede verdrag voorziet in de oprichting van een gezamenlijke troepenmacht, met 5000 man uit elk land. Die eenheid moet wereldwijd snel kunnen ingrijpen en is beschikbaar voor bilaterale en internationale operaties.
Het idee voor een gemeenschappelijk Europees leger is niet nieuw. In de jaren vijftig wilden de zes oprichters van wat nu de EU is, ook een Europese Defensie Gemeenschap (EDG) aangaan. De Nederlandse regering en politiek waren zeer enthousiast. Er werd een verdrag getekend om een Europees Leger op te richten, maar uiteindelijk, in 1954, torpedeerde Frankrijk het EDG. Het plan kwam weer terug in het Verdrag van Amsterdam (1997), dat voorzag in de mogelijkheid tot meer defensiesamenwerking. Een Europees leger lijkt me persoonlijk een slimme zet, zeker in de context van een steeds sterker China. Ook zullen we rekening moeten houden met een zelfverzekerder Moskou. De meeste EU-lidstaten beschouwen hun eigen leger nog als toppunt van soevereiniteit, dus het is psychologisch nogal een grote stap om die vermeende soevereiniteit te delen met de buren, in de vorm van een gezamenlijk leger. Maar vroeg of laat zal de geopolitieke situatie daartoe dwingen.
In de Verklaring van Saint-Malo van 1998 leken Frankrijk en Groot-Brittannië een stap te zetten naar meer samenwerking, maar dat viel in de praktijk nog behoorlijk tegen. Intussen is Frankrijk wel teruggekeerd als volwaardig lid van de Navo en is het Eurocorps, oorspronkelijk een Frans-Duits project, inmiddels een goed opererende Europese legereenheid. Een echt Europees leger is er echter nog steeds niet. De economische crisis lijkt nu voor een versnelling te zorgen. Veel landen moeten flinke bezuinigingen doorvoeren, ook op hun leger, en dan is samenwerking een logische stap. Italië liet vorig jaar al weten voorstander te zijn van één Europees leger. Niet lang daarna schaarde ook Duitsland zich achter het idee. De Franse en Britse legers blijven voorlopig nog wel volledig onafhankelijk van elkaar. Want ook al is de Entente cordiale al ruim 106 jaar oud: de slechts 30 kilometer zeewater die de twee gezworen ‘frenemies‘ van elkaar scheidt, lijkt soms moeilijker overbrugbaar dan de Grootste Oceaan.
